Verkiezingen in een democratuur

Ouahigouya, zondag 6 mei 2007

Vandaag, zondag 6 mei gaan de Burkinezen naar de stembus om hun 111 parlementsleden te verkiezen. Op dezelfde dag als de spannende tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen, die veel intenser gevolgd wordt door de Burkinese middenklasse. In Burkina vindt er geen debat plaats, hoewel er in sommige kieskringen tot 30 partijen opkomen. Geen strijd tussen wervelende ideeën over waar het met de Burkinese maatschappij naar toe moet. 's Lands politici gebruiken andere middelen om de massa te overtuigen op hen te stemmen: cadeautjes en beloftes. Met als uitdaging voor de partij aan de macht: de absolute meerderheid behouden.

Geld, T-shirts, vlaggetjes, sleutelhangers, uurwerken, gratis dolo (sorghumbier) in de dorpen, gratis thee en sigaretten voor de jongeren worden gebruikt om stemmen te ronselen. Dorpen krijgen plots wel een waterpomp of een school, een graanmolen of een stuwmeer. De mensen weten niet echt wat een volksvertegenwoordiger is: iemand die veel geld heeft, cadeaus uitdeelt, en tijdens de campagne vele beloftes doet? Na de verkiezingen zie je hen niet meer, zeker niet in de dorpen. Talrijk zijn de parlementsleden die niet terugdurven naar hun geboortedorp zonder begeleiding, want de 'eerste stenen' wachten al jaren op een vervolg. In Koumbri legde minister van landbouw Salif Diallo al voor de tweede campagne op rij een 'eerste steen' voor een stuwdam. Een belediging voor het volk, worden dergelijke praktijken in de krant genoemd. Maar de boeren lezen geen kranten...

Vele kandidaten weten zelf niet eens wat hun taak is, maar van één ding zijn ze zeker: de politiek is de makkelijkste weg naar persoonlijke verrijking. En het doel heiligt de middelen: corruptie, intimidatie en bedreigingen waar nooit nagekomen beloftes de bevolking heeft doen protesteren. Een inspecteur dreigt er zo mee de dorpsschool te sluiten als het dorp niet voor zijn partij stemt...

De publieke administraties zijn zo goed als verlaten: ambtenaren voeren campagne. In Yatenga heeft de provinciale vrouwenafdeling van de partij aan de macht een onderwijzeres als voorzitster. Sinds het begin van de campagne is ze niet meer op school geweest. De schooldirecteur durft er niets van zeggen, hij zou wel eens weggepromoveerd kunnen worden...

Jarenlang hebben afgelegen dorpen niets gezien, en plots rijden daar colonnes 4x4-voertuigen met airconditioning en mannen in maatpak over de stoffige wegen. En het volk applaudisseert. Wat een show! De perfect geoliede campagnemachine trekt als een pletwals door het land - plots kan de staat zich wel organiseren. Van het eeuwige excuus "pas de moyens" is niets meer te merken. Mocht de regering altijd een dergelijk enthousiasme aan de dag leggen, het land zou met rasse schreden vooruitspringen. Maar dat lijkt wel het laatste wat de machthebbers willen. Stel je voor, Burkina Faso zou wel eens zijn status van derdearmste land ter wereld kunnen verliezen, samen met de aandacht en de centen van de ontwikkelingssamenwerking ! Die vetpotten wil de regering niet kwijt…

Nee, nee, de machthebbers hebben er baat bij de armoede in stand te houden, en met veel schijnvertoon en snoepjes voor het volk slagen ze er wonderwel in om zowel in binnen- als buitenland hun imago hoog te houden.

De internationale gemeenschap applaudisseert voor president Blaise Compaore. Hij is de grote vredesduif van de regio geworden, en leidde succesvolle onderhandelingen in Togo en onlangs ook in het woelige Ivoorkust. Ze vergeten er dan wel bij te vertellen dat het Burkinese regime jarenlang een draaischijf geweest is voor wapentransport van Libië naar Liberia, Sierra Leone, Ivoorkust, enzovoort.

De internationale gemeenschap steunt Blaise Compaore. Hij is niet volmaakt, maar Burkina is tenminste een stabiel land, en dat vindt de wereld erg belangrijk. Internationale inmenging is nu niet minder groot dan ten tijde van Mobutu en de koude oorlog: Frankrijk steunt nog steeds de dictator van Tsjaad, tot voor kort ook een 'factor van stabiliteit' in de regio.

Die machthebbers moeten dan wel de schijn hooghouden en in hun pseudodemocratie spektakels organiseren die dan verkiezingen genoemd worden, voorwaarde om de steun en de geldstromen te behouden. Afrikaanse regimes zijn dan ook meesters geworden in het organiseren van de perfecte stembusgang. Fraude en intimidatie worden steeds subtieler en ingenieuzer. De winnaar is steeds dezelfde: de partij die aan de macht is. In Mali bij de presidentsverkiezingen eind april, schreeuwde de oppositie het al uit nog voor het stemmen begonnen was: massale fraude! Zo ook hier in Burkina Faso: in sector 2 van Ouahigouya organiseerde de partij aan de macht vrijdag een bijeenkomst voor jongeren. Ze leerden er hoe ze met kieskaarten van overleden personen meerdere keren konden gaan stemmen, voor een schamele anderhalve euro als beloning…

De middenklasse is ontgoocheld in dit schijnvertoon en doet niet meer mee. In Senegal boycotten alle belangrijke oppositiepartijen de parlementsverkiezingen van juni, na de frauduleuze herverkiezing van president Abdoulaye Wade in februari. Ook in Burkina Faso blijven velen thuis: als er zo geknoeid wordt, waarom nog doen alsof stemmen zin heeft?